Overheid en brandweer promoten het aanbrengen van rookmelders in gebouwen. In kantoren en andere ‘werkgebouwen’ heel normaal en verwacht iedereen ook dat het aanwezig is, in je eigen huis is dat wat minder vanzelfsprekend. Ik vind veiligheid belangrijk. Daarom heb – of liever had – ik al jaren een rookmelder / koolmonoxide melder in huis, op elke verdieping een melder.
Ja, je moet zo nu en dan de batterijen test
en. Er zijn melders met batterijen die 10 jaar meegaan, maar hoe onthoud je dan dat de batterij getest zou moeten worden? Gemak dient de mens, dus er zijn ook melders die zelf waarschuwen of de batterij vervangen zou moeten worden. Ik had zelf zo’n laatste soort melder. Als de melder begon te piepen en te knipperen, dan maar de batterij controleren. Het piepje was gelukkig zacht en herkenbaar als niet urgent, dus goed gedaan. Bij controle van de batterij met een spanningsmeter bleek de batterij goed te zijn. Dus wat was de reden voor het signaal? De batterij weer teruggeplaatst, en daarna geen signaal meer. Dus gerustgesteld. Een paar maanden later weer een signaal, weer de batterij gecontroleerd, en weer geen probleem met de batterij. Na een paar keer toch maar de batterij vervangen, maar het voelt zo overbodig en het geeft wantrouwen over de betrouwbaarheid over de melder.
De melder moet natuurlijk ook melden als er wat aan de hand is. Plaatsing van de melder blijkt volgens de handleiding van groot belang te zijn. Liefst aan het plafond en op zekere afstand van muren. Zo gezegd, zo gedaan. En het blijkt dat plaatsing conform handleiding vrijwel meteen alarmsignalen oplevert, volgens de handleiding door te weinig of door teveel luchtstroming langs het plafond. Nu wordt het ingewikkeld. Dus goed nadenken, en de melder op een andere plaats opgehangen. En daarna geen alarmsignalen meer. Maar het geeft wel onzekerheid. En ja, ook hier moet je volgens de handleiding periodiek de melder testen, liefst maandelijks. Wie onthoudt dat, wie kan die discipline opbrengen?
Nu komt het: op een gegeven moment komt er een alarm. Overdag. Het was op zolder, niemand aanwezig daar. Ga je je huis ontruimen? Nee je gaat kijken. Niets aan de hand. Dan ga je denken, melder toch verkeerd opgehangen? Wordt de ruimte onvoldoende geventileerd? Is de centrale verwarmingsketel wel goed? Nog een keer goed nadenken. Nee, plaats van de melder zou goed moeten zijn. Er wordt altijd geventileerd via een rooster. De verwarming wordt periodiek gecontroleerd en was de laatste keer prima. Je laat het los. Tot de volgende keer alarm. Zelfde patroon. Je laat het los. Maar het vertrouwen in de melder neemt steeds verder af: loos alarm op de batterijen, loos alarm als rookmelder. Tot op een nacht: weer alarm. En dan komt de grote valkuil van vals alarm. Ga je de anderen wakker maken om het huis uit te gaan? NEE! Je gaat uit van vals alarm, je springt uit je bed, rukt de melder van zijn plek en rukt de batterij eruit. Slapen! Sindsdien heb ik geen enkele rookmelder meer actief.
En wist u dat in 2013 volgens cijfers van het CBS de brandweer in bijna 60% van brandmeldingen de brandweer voor loos alarm uitrukt?
Conclusie: vals alarm is killing voor de effectiviteit van een alarmsysteem, tenzij je kunt begrijpen waarom een valse melding optreedt. En dat is human factors – mijn vak – ten voeten uit: een mens kan best omgaan met onterecht of zelfs vals alarm, zeker in professionele setting, maar het moet dan wel duidelijk zijn waarom een alarm klinkt. Als consument blijk ik daar nog veel gevoeliger voor te zijn, zeker als het om veiligheid in huis gaat. Uitdaging voor de industrie? Ik denk graag mee.
Lees meer:
13 januari 2015 – door ir Melcher Zeilstra EurErg