Deze week in het nieuws: de provincie Gelderland is van plan 343 bomen langs de N319 tussen Ruurlo en Groenlo te kappen. Er is veel protest over de verschillende de argumenten, en of “de veiligheid” opweegt tegen cultuur en natuur.

Vorig jaar al besloot het kabinet 50 miljoen te steken in het veiliger maken van autowegen buiten de bebouwde kom. Minister Van Nieuwenhuizen wilde op gevaarlijke punten vangrails plaatsen en obstakels als bomen verwijderen. Dat klinkt op het eerste gehoor goed. Maar tegen het verwijderen van bomen kwam veel protest. Gelukkig maar want bomen zijn mooi en nuttig. De maatregel roept ook veel vragen op omdat er allerlei onderzoek is gedaan dat het effect op veiligheid heel anders waardeert:

• Objecten of bomen langs een weg veroorzaken een subjectieve beoordeling van snelheid. Hoe sneller ze langs vliegen en hoe dichter ze langs je heen gaan, hoe sneller je lijkt te gaan. De SWOV (R2005-17) noemt dat bomen langs de weg in principe verband houden met een lagere snelheid. En bij een experiment in Norfolk bleken de bomen een indruk van snelheid te geven die toenam naarmate de bomen dichter bij elkaar stonden. Die indruk drukt de snelheid. De Belgische site gezondheid.be geeft een mooi overzicht van argumenten en bronnen.
• Steeds meer wordt duidelijk dat appen en gebruik van de mobiele telefoon in de auto voor verkeersongevallen zorgt. In het programma Monitor van Teun van der Keuken op 16 mei 2018 waren daarover nog wat schokkende reeks cijfers zien. Het is zeker geen goed idee om op een weg met bomen te gaan appen en dan een bocht te missen. Dus wie is hier de boosdoener: de “flappdrol” of de boom?
• Het is een bekend verschijnsel dat mensen het ervaren risico gelijk houden: risico-homeostase. Bekend is het voorbeeld van de introductie van ABS in auto’s. De auto kon veiliger remmen, maar bestuurders gingen daardoor juist minder voorzichtig rijden. Als de bomen verdwijnen en er vangrails verschijnen, kan dat een uitnodiging zijn harder te rijden. En zie het eerste punt: voor dezelfde snelheidsindruk ga je al vanzelf harder rijden.

Veiligheid is geen simpel begrip. Bomen zijn niet de enige oorzaak van ongevallen op de inderdaad gevaarlijke provinciale wegen, en vaak ook niet de hoofdoorzaak. Er spelen verschillende factoren een rol, vaak in combinatie, en daarvoor moet je veel weten van het gedrag en het functioneren van de mens. En goed omschrijven welke context en aannames je in gedachten hebt. Zoek uit of botsingen met een boom pas ontstonden na een te hoge snelheid, het kijken op een smartphone of een andere afleiding. Of dat die boom rechtstreeks een gevaar was omdat hij het zicht belemmerde of te dicht in een scherpe bocht staat. Of dat het obstakel geen boom was maar een tegenligger. Vervolgens kun je gericht maatregelen nemen. Het domweg verwijderen van bomen is te kort door de bocht!

16 mei 2019 – door drs David de Bruijn EurErg